In memoriam
Ingenomen door de schoonheid
en de kleurenpracht van de zonsopgang
die geen kunstenaar naschilderen kan
trok ze dag aan dag naar een rots
in de nabijheid van het strand
maakte er de mooiste foto’s
die werden verstuurd
naar haar vriendin
een laatste foto
een stap achteruit
een stap zonder wederkeer.
Germain Droogenbroodt
Spanje, geboren in België
Steeds weer, in dit tijdloze universum
heerst de liefde – dat doet ze altijd en dat zal ze altijd doen.
Haar stille immense kracht zit in al je ademhalingen,
in elk gefluister van de wind.
In dit tijdloze universum lijkt de tijd stil te staan
als ik de liefde, door jou uitgedrukt, ervaar,
is het alsof de danseres de dans wordt,
de zanger het lied,
een dichter zich verliest in het gedicht
een kunstenaar, verteerd door de kunst.
De tijd heeft het gezegd en zal het zeggen in dit tijdloze universum.
De liefde heeft geheerst, heerst, en zal altijd heersen.
De liefde heerst door jou, zoals jij, in jou
want er is geen andere manier,
want de liefde ben jij.
Hanna Supetran, Filipijnen
Vertaling Germain Droogenbroodt
Paul Celan werd geboren als Paul Antschel in Czernowitz, Roemenië, in een Duits sprekende Joodse familie. Later veranderde hij zijn achternaam naar Ancel en koos Celan als zijn pseudoniem. In 1938 ging hij naar Parijs om geneeskunde te studeren, maar keerde terug naar Roemenië vlak voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog.
Tijdens de oorlog werd hij naar een dwangarbeiderskamp gestuurd. Zijn ouders werden gedeporteerd naar een concentratiekamp. Zijn vader overleed waarschijnlijk aan tyfus, zijn moeder werd doodgeschoten omdat ze niet meer kon werken. Celan wist te ontsnappen en leefde daarna in Boekarest en Wenen, voordat hij zich in Parijs vestigde.
Celan sprak minstens zes talen vloeiend, waaronder Russisch, Frans en Roemeens. In Parijs gaf hij les in de Duitse taal en literatuur aan L’École Normale Supérieure. Hij verdiende daarnaast geld als vertaler en vertaalde werk van dichters als Robert Frost, Emily Dickinson, Arthur Rimbaud en Charles Baudelaire. Zijn eigen poëzie werd door meerdere bekende vertalers in het Engels vertaald, waaronder Michael Hamburger en Rosmarie Waldrop.
Hoewel hij in Frankrijk woonde en zich liet inspireren door de surrealisten, schreef hij zijn gedichten in het Duits. Zijn eerste dichtbundel, Zand uit de urnen, verscheen in 1948 in Wenen. Zijn tweede bundel, Maan en geheugen (Mohn und Gedächtnis, 1952), bracht hem erkenning. Zijn poëzie balanceerde tussen de lyrische klanken van het surrealisme en de onontkoombare herinneringen aan de Holocaust.
Zijn bekendste gedicht, Todesfuge (Doodsfuga), wordt vaak genoemd als meesterwerk, maar weerspiegelt niet volledig de richting die zijn latere werk insloeg. In de jaren daarna probeerde hij historische en traditionele contexten uit zijn gedichten te verwijderen. Hij wilde een eigen taal scheppen, vrij van vooraf bepaalde betekenissen.
Dit had alles te maken met de taal waarin hij schreef. Als overlevende van de Holocaust die in het Duits schreef, de taal van de moordenaars van zijn moeder, voelde hij een diepe vervreemding. Hij probeerde het Duits opnieuw vorm te geven, te slopen en weer op te bouwen. Zijn latere poëzie werd nog duisterder, niet uit opzettelijke vaagheid, maar omdat zijn gedichten voortkwamen uit doorleefde ervaringen.
Celan ontving de Bremenprijs voor Duitse literatuur in 1958 en de Georg Büchnerprijs in 1960. Hij worstelde met depressie en maakte in 1970 een einde aan zijn leven.
De eenzaamheid klopte aan op de deur
van mijn kamer, nummer drieëndertig.
Een grote donkere wolk gelijk
kwam de verveling in mijn bed, geluidloos.
De lakens waren onbeschreven bladen van papier.
Er was niemand om zich over mij te bekommeren.
Er was niemand die ik kon telefoneren.
Ik was gewoon een vreemdeling in dit land.
Ik vroeg mijn beeld in de spiegel:
“Waarom heb ik mijn lippen en ogen nodig
dit lange en mooie haar
dat niemand aanraakt en streelt?”
Irma Kurti (Albanië-Italië)
Vertaling Germain Droogenbroodt
Schilderij van Nik Helbig, Duitsland
Irma Kurti’s gedicht Eenzaamheid raakt diep en weet de kern van dit universele gevoel met ontroerende eenvoud te vangen. Het gedicht schildert met zorgvuldig gekozen woorden een intieme sfeer, alsof je in kamer nummer drieëndertig staat en de beklemming zelf kunt voelen. De metafoor van de “donkere wolk” en de “onbeschreven bladen van papier” is subtiel en krachtig, en roept beelden op die zowel herkenbaar als poëtisch zijn.
De emotionele geladenheid van het gedicht is prachtig verweven met existentiële vragen: wat betekent het om gezien en geliefd te worden, om schoonheid te bezitten als niemand haar waardeert? De vraag aan het spiegelbeeld voegt een introspectieve dimensie toe die zowel breekbaar als universeel voelt.
Kurti’s taalgebruik is eenvoudig maar doordringend, zonder overbodige franjes, waardoor het gedicht een intieme en directe impact heeft. Het is een ode aan de menselijke kwetsbaarheid en een uitnodiging tot reflectie, waarbij de lezer wordt aangespoord stil te staan bij zijn of haar eigen ervaring met eenzaamheid.
Dit meesterwerk verdient niets minder dan lof. Het is een herinnering dat poëzie, zelfs in haar meest melancholische vorm, troost kan bieden door herkenning en schoonheid. Een indrukwekkend werk van een getalenteerd dichter.
Irma Kurti (1966) behaalde in 1988 haar diploma aan de Engelse afdeling van de Universiteit van Tirana. Haar loopbaan begon als docent Engels en journaliste bij kranten als Mësuesi (De Leraar) en Dita Informacion (De Daginformatie). Maar haar liefde voor taal bracht haar verder. In 1997 voltooide ze een eenjarige cursus Griekse taal en cultuur aan de Universiteit van Athene. Bovendien volgde ze journalistieke specialisatiecursussen door heel Europa en Noord-Amerika.
Irma Kurti (1966)
Irma Kurti begon al jong met het schrijven van poëzie. Haar eerste grote succes behaalde ze in 1980, toen ze de eerste prijs won in een nationale wedstrijd voor het jubileum van het tijdschrift Pionieri. Later, in 1989, ontving ze de tweede prijs in een poëziewedstrijd van Radio-Tirana ter ere van de 45e verjaardag van de bevrijding van Albanië.
Haar talent bleef niet onopgemerkt. Met inmiddels meer dan 30 prijzen op haar naam, waaronder prestigieuze onderscheidingen in Italië en Zwitserland, heeft ze een indrukwekkend palmares opgebouwd. In 2013 ontving ze de internationale prijs Universum Donna (Vrouw van het Jaar) en werd ze benoemd tot Ambassador of Peace door de Universiteit voor Vrede in Lugano. In 2015 werd ze door het Albanese P.E.N.-centrum uitgeroepen tot De Albanese Dichter van het Jaar.
Naast haar werk als dichteres heeft Irma Kurti ook bijgedragen aan de Albanese muziekscene. Ze schreef teksten voor talloze beroemde liederen die nog steeds populair zijn.
Kurti’s werk is wereldwijd gepubliceerd. Haar gedichten werden opgenomen in verzamelbundels zoals Forever Spoken en De Beste Gedichten en Dichters van 2007 van de International Library of Poetry in Maryland, VS. Ook verschenen haar verhalen in Italiaanse bundels zoals Il Federiciano (2010) en Lingua Madre (2012/2013).
Met zesentwintig boeken in het Albanees en twintig in het Italiaans, variërend van poëziebundels tot romans, heeft ze een rijke literaire nalatenschap opgebouwd. Verschillende van haar werken zijn bovendien vertaald naar andere talen.
In 2020 ontving Irma Kurti de titel Erevoorzitter van WikiPoesia. Ze woont tegenwoordig in Bergamo, Italië, waar ze blijft schrijven en inspireren.
Haar nieuwste bundel, Met de ogen van een kind, is een tweetalige poëziebundel (Italiaans/Nederlands), uitgegeven door Boekenplan. Deze bundel biedt een unieke kijk op de wereld door de ogen van een kind en is absoluut de moeite waard om te lezen.
Irma Kurti: een schrijver en dichter die grenzen overstijgt, met een nalatenschap die blijft inspireren.
Lees de bundels van Irma Met de ogen van een kind en Tijd om lief te hebben.
Lees meer over de titels van Irma Kurti:
Tijd om lief te hebben
Reflecties, de poëziebundel van Henri Van Nieuwenborgh uit Affligem, bevat nostalgische mijmeringen over vervlogen jaren en souvenirs van toen.
Ook gedichten vol liefde en passie samen met heikele hedendaagse thema’s komen erin voor. Bovendien staan er veel prachtige tekeningen in van Nikola Hendrickx.
Henri Van Nieuwenborgh was actief in de financiële wereld en directeur bij Credit Lyonnais België, Delta Lloyd en Bank Nagelmackers.
Vanaf 2012 werd hij schrijver, een droom die hij al lang koesterde. Sindsdien verschenen er verschillende romans en profileerde hij zich eveneens als geschiedschrijver en dichter.
Voor meer informatie over Reflecties lees dan hier meer over.
Verschijningsdatum: 9 december 2022.
| Het manuscript van je boek is… in de drukkerij, en de drukproeven moeten eerstdaags gecorrigeerd -bijna had ik gezegd- gehesen * worden. (Ewald Osers, 1973) 1 Het vlaggen hijsen ben ik moe, vriend Enkel op deze vlag wil ik nog een eed afleggen 2 Op een vlag met een liefdesgedicht * Het woord Fahne betekend in het Duits zowel drukproef als vlag *** OPMARS Eerst proberen ze vaste voet te krijgen en dan de koppen (Hindert de drempel dan doen ze net andersom) REINER KUNZE (Duitsland 1933) Vertaling Germain Droogenbroodt Uit: Niet afkoopbaar met goud – Nicht aufzuwiegen mit gold POINT Editions 1994 *** KORREKTUR //Das Manuskript Deines Bandes ist… in der Druckerei, und die Fahnen sollen demnächst korrigiert – fast hatte ich gesagt: gehisst werden. (Ewald Osers, 1973) // 1 // Des Fahnenhissens bin ich müde, Freund // Allein auf diese fahnen will ich //einem Eid noch leisten //2/Auf eine mit einem liebesgedicht //AUF DEM VORMARSCH //Erst fassen sie fuß, dann / nach den köpfen // (Hindert sie die schwelle, kehren sie / die reihenfolge um) |
VOLG VAN DE NACHT niet de sterren
maar stroomopwaarts de duisternis
die aards en tastbaar is
spaar de aalmoes niet
deel met de nachtnomaden
het brood en de wijn
werp rozen in de dageraad.
GERMAIN DROOGENBROODT, Altea
Uit Tegenlicht – Contraluz
Uitgeverij POINT / Boekenplan
Weer krult jouw haar, als ik ween. Met het blauw van je ogen
dek je de tafel van onze liefde: een bed tussen zomer en herfst.
We drinken, wat gebrouwen werd, niet door mij, niet door jou,
noch door een derde:
we drinken een leeg en laatste.
We kijken naar elkaar in de spiegels van de diepzee en reiken
elkaar vlugger de gerechten aan:
de nacht is de nacht, hij begint met de ochtend,
ze vlijt me bij jou neer.
PAUL CELAN, BOEKOVINA (1920 – 1970)
Vertaling Germain Droogenbroodt
uit “Liebesgedichte, Paul Celan, Insel Verlag, Berlin
Paul Celan: Meer nog dan nu al het geval is, zou zijn werk het trigonometrische punt van de naoorlogse Europese dichtkunst op zijn minst raken – vooral omdat men door zijn woorden geconfronteerd wordt met de grens waarop nog net of net niet meer poëzie kan ontstaan. Met name bij deze dichter wordt de vraag naar het bestaansrecht van de poëzie actueel.
Volgens Henri Michaux verscheen er om Celans mond steevast een glimlach als hem voorgehouden werd dat er na de verschrikkingen van deze eeuw, de wereldoorlogen en de atoombommen, van gedichten toch geen sprake meer kon zijn. Alsof die ‘sourire’ het positieve antwoord zowel sanctioneerde als bedenkelijk maakte. Soms lijkt het bovendien of Celan zich als de laatste dichter überhaupt beschouwde, en of hij door zijn dood in de Seine het spreken op het snijvlak van de verstomming zijn ultieme dimensie wilde geven. Lees verder…
Het kleine
bloemetje van de kaars,
op de tafel het brood, de wijn
de roos,
de plotselinge
witheid van het open bed, ─
de eeuwigheid,
om millimetergewijs
met jou te delen.
EUGÉNIO DE ANDRADE, Portugal (1923 – 2005)
Vertaling Germain Droogenbroodt
Eugénio de Andrade was het pseudoniem van GOSE, GCM José Fontinhas, Portugese dichter. Hij wordt vereerd als een van de leidende namen in de hedendaagse Portugese poëzie.
