Geplaatst op

Paul Celan – biografie – nalatenschap

Biografie van Paul Celan

Een portretfoto van Paul Celan

Vroege jaren en studie

Paul Celan werd geboren als Paul Antschel in Czernowitz, Roemenië, in een Duits sprekende Joodse familie. Later veranderde hij zijn achternaam naar Ancel en koos Celan als zijn pseudoniem. In 1938 ging hij naar Parijs om geneeskunde te studeren, maar keerde terug naar Roemenië vlak voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog.

Oorlogsjaren en verlies

Tijdens de oorlog werd hij naar een dwangarbeiderskamp gestuurd. Zijn ouders werden gedeporteerd naar een concentratiekamp. Zijn vader overleed waarschijnlijk aan tyfus, zijn moeder werd doodgeschoten omdat ze niet meer kon werken. Celan wist te ontsnappen en leefde daarna in Boekarest en Wenen, voordat hij zich in Parijs vestigde.

Talen en vertalingen

Celan sprak minstens zes talen vloeiend, waaronder Russisch, Frans en Roemeens. In Parijs gaf hij les in de Duitse taal en literatuur aan L’École Normale Supérieure. Hij verdiende daarnaast geld als vertaler en vertaalde werk van dichters als Robert Frost, Emily Dickinson, Arthur Rimbaud en Charles Baudelaire. Zijn eigen poëzie werd door meerdere bekende vertalers in het Engels vertaald, waaronder Michael Hamburger en Rosmarie Waldrop.

Poëzie en erkenning van Paul Celan

Hoewel hij in Frankrijk woonde en zich liet inspireren door de surrealisten, schreef hij zijn gedichten in het Duits. Zijn eerste dichtbundel, Zand uit de urnen, verscheen in 1948 in Wenen. Zijn tweede bundel, Maan en geheugen (Mohn und Gedächtnis, 1952), bracht hem erkenning. Zijn poëzie balanceerde tussen de lyrische klanken van het surrealisme en de onontkoombare herinneringen aan de Holocaust.

Verandering in stijl

Zijn bekendste gedicht, Todesfuge (Doodsfuga), wordt vaak genoemd als meesterwerk, maar weerspiegelt niet volledig de richting die zijn latere werk insloeg. In de jaren daarna probeerde hij historische en traditionele contexten uit zijn gedichten te verwijderen. Hij wilde een eigen taal scheppen, vrij van vooraf bepaalde betekenissen.

Taal en vervreemding

Dit had alles te maken met de taal waarin hij schreef. Als overlevende van de Holocaust die in het Duits schreef, de taal van de moordenaars van zijn moeder, voelde hij een diepe vervreemding. Hij probeerde het Duits opnieuw vorm te geven, te slopen en weer op te bouwen. Zijn latere poëzie werd nog duisterder, niet uit opzettelijke vaagheid, maar omdat zijn gedichten voortkwamen uit doorleefde ervaringen.

Laatste jaren en nalatenschap van Celan

Celan ontving de Bremenprijs voor Duitse literatuur in 1958 en de Georg Büchnerprijs in 1960. Hij worstelde met depressie en maakte in 1970 een einde aan zijn leven.

Een gedicht van Paul Celan.

Geplaatst op

Irma Kurti: dichteres, schrijfster en veelgeprezen talent

Een levenslange passie voor taal

Irma Kurti (1966) behaalde in 1988 haar diploma aan de Engelse afdeling van de Universiteit van Tirana. Haar loopbaan begon als docent Engels en journaliste bij kranten als Mësuesi (De Leraar) en Dita Informacion (De Daginformatie). Maar haar liefde voor taal bracht haar verder. In 1997 voltooide ze een eenjarige cursus Griekse taal en cultuur aan de Universiteit van Athene. Bovendien volgde ze journalistieke specialisatiecursussen door heel Europa en Noord-Amerika.

Een pasfoto van Irma KurtiIrma Kurti (1966)

Een dichteres met internationale erkenning

Irma Kurti begon al jong met het schrijven van poëzie. Haar eerste grote succes behaalde ze in 1980, toen ze de eerste prijs won in een nationale wedstrijd voor het jubileum van het tijdschrift Pionieri. Later, in 1989, ontving ze de tweede prijs in een poëziewedstrijd van Radio-Tirana ter ere van de 45e verjaardag van de bevrijding van Albanië.

Haar talent bleef niet onopgemerkt. Met inmiddels meer dan 30 prijzen op haar naam, waaronder prestigieuze onderscheidingen in Italië en Zwitserland, heeft ze een indrukwekkend palmares opgebouwd. In 2013 ontving ze de internationale prijs Universum Donna (Vrouw van het Jaar) en werd ze benoemd tot Ambassador of Peace door de Universiteit voor Vrede in Lugano. In 2015 werd ze door het Albanese P.E.N.-centrum uitgeroepen tot De Albanese Dichter van het Jaar.

Tekstschrijver van iconische liederen

Naast haar werk als dichteres heeft Irma Kurti ook bijgedragen aan de Albanese muziekscene. Ze schreef teksten voor talloze beroemde liederen die nog steeds populair zijn.

Publicaties in binnen- en buitenland

Kurti’s werk is wereldwijd gepubliceerd. Haar gedichten werden opgenomen in verzamelbundels zoals Forever Spoken en De Beste Gedichten en Dichters van 2007 van de International Library of Poetry in Maryland, VS. Ook verschenen haar verhalen in Italiaanse bundels zoals Il Federiciano (2010) en Lingua Madre (2012/2013).

Met zesentwintig boeken in het Albanees en twintig in het Italiaans, variërend van poëziebundels tot romans, heeft ze een rijke literaire nalatenschap opgebouwd. Verschillende van haar werken zijn bovendien vertaald naar andere talen.

Een eerbetoon aan haar erfenis

In 2020 ontving Irma Kurti de titel Erevoorzitter van WikiPoesia. Ze woont tegenwoordig in Bergamo, Italië, waar ze blijft schrijven en inspireren.

Haar nieuwste bundel, Met de ogen van een kind, is een tweetalige poëziebundel (Italiaans/Nederlands), uitgegeven door Boekenplan. Deze bundel biedt een unieke kijk op de wereld door de ogen van een kind en is absoluut de moeite waard om te lezen.

Irma Kurti: een schrijver en dichter die grenzen overstijgt, met een nalatenschap die blijft inspireren.
Lees de bundels van Irma Met de ogen van een kind en Tijd om lief te hebben.